อย่างที่รู้กันว่าช่วงนี้ไวรัสโคโรนาหรือที่ได้รับการตั้งชื่ออย่างเป็นทางการว่า COVID-19 กำลังเป็นที่ถูกพูดถึงไปทั่วโลก​ ด้วยจำนวนผู้ติดเชื้อมากกว่า​ 80,000 ทั่วโลก​ ซึ่งเเซงหน้าผู้ติดเชื้อ​ SARS ที่เป็นไวรัสตระกูล​เดียวกันไปเกือบ​สิบเท่า​ (ผู้ติดเชื้อ​ SARS​ มีประมาณ​8,000 คน)​ เลยทำให้หลายประเทศหวั่นวิตก​เลยทีเดียว เกริ่นมาหลายประโยค​อย่างนี้​ พี่ทุยไม่ได้จะมาพูดถึงเรื่องสาธารณสุข​โดยตรงนะ​ แต่จะมาพูดถึงภาคธุรกิจ​ที่ได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดไปทั่วโลกของ​ COVID-19​ โดยตรงอย่างธุรกิจ​สายการบิน

อย่างที่รู้กันว่าการท่องเที่ยวเป็นรายได้ส่วนสำคัญที่ส่งผลต่อ​ GDP​ ของเราประมาณ​ 12% พอเกิดเหตุการณ์​อย่างนี้ขึ้น การท่องเที่ยวทั่วโลกก็คงหดตัวลงอย่างไม่ต้องสงสัย​ ธุรกิจ​ทัวร์​ โรงแรม​ ธุรกิจ​ท้องถิ่น​ เช่น​ ร้านค้า​ ร้านอาหารท้องถิ่นตามแหล่งท่องเที่ยวก็คงโดนไปตาม ๆ​ กันและอีกธุรกิจ​หนึ่งที่โดนไปเต็ม ๆ​ เลยคือสายการบินทั้งหลาย​ ที่รายได้หดทั้งจากการลดลงของผู้โดยสารต่างชาติ​และการเดินทางภายในประเทศเอง​ จากการสังเกตส่วนตัวของพี่ทุย​ ส่วนหนึ่งเเล้วการเดินทางภายในประเทศ​ก็เกิดจากพวกนักท่องเที่ยว​เนี่ยแหละ​ เพราะชาวต่างชาติ​เค้านิยมมาท่องเที่ยวประเทศแถบแถวบ้านเราแบบ​ Backpack คือเดินทางมาเองและอยู่นานเป็นเดือนหรือหลาย ๆ​ เดือนเลย​ เนื่องจากต้นทุนค่าครองชีพที่นี่ไม่สูง​ เพราะฉะนั้น​ระหว่างที่เค้ามาอยู่เป็นเดือนก็คงไม่ได้อยู่กับที่​ เช่น​ อยู่กรุงเทพอาทิตย์​นึง​ บินไปเที่ยวภูเก็ต​ 2 อาทิตย์​แล้วไปเที่ยวเหนือต่อ​ เป็นต้น

โดยเฉพาะสายการบินที่มีสัดส่วนเป็นผู้โดยสารของประเทศต้นเรื่องอย่างจีน​ AirAsia หรือที่จดทะเบียนอยู่ในตลาดหลักทรัพย์​ในนามของ​หุ้น​ AAV​ ซึ่งมีสัดส่วนผู้โดยสารจีนคิดเป็นประมาณ​ 30% ของจำนวนผู้โดยสารทั้งหมด​ ก่อนจะไปต่อในประเด็นที่จะเป็นพระเอกของวันนี้​ มาดูที่งบการเงินและโครงสร้างรายได้คร่าว ๆ​ ของ​ AAV​ เค้าหน่อยดีกว่า

AAV ยังไม่ได้รายงานงบการเงินในไตรมาสที่​ 4 ของปี​ 2562​ ต่อตลาดหลักทรัพย์​ แต่เราก็คงเห็นภาพแนวโน้มรายได้และกำไร​ ซึ่งลดลงมาอย่างต่อเนื่องตลอดหลายปีที่ผ่านมาได้​ เป็นเรื่องที่น่าเห็นใจอยู่เหมือนกันเพราะธุรกิจ​การบินมีต้นทุนคงที่ค่อนข้างมาก​แต่รายได้ดันไม่คงที่​ แถมยังต้องเจอกับคู่เเข่งอีกต่างหาก​ AAV​ จึงเริ่มเน้นสร้างรายได้จากธุรกิจ​อีกส่วนหนึ่ง​ โดยปัจจุบันนี้รายได้จากส่วนนี้ยังคงเป็นส่วนเล็ก ๆ​ แต่ก็ไม่แน่นะว่าต่อไปจะขยายขึ้นได้มากแค่ไหน​

ถ้าคิดเป็น​ 100% ตอนนี้รายได้ของ​ AAV​ มีสัดส่วนอย่างนี้

รายได้​ 3% มาจากค่าโดยสาร​
รายได้​ 5% มาจากค่าน้ำหนักสัมภาระและอื่น ๆ
รายได้ ​7% มาจากเครื่องบินเช่าเหมาลำ
รายได้ ​5% มาจากการขายสินค้าบนเครื่อง
รายได้ ​7% มาจากค่าระวางขนส่ง
รายได้ ​1% มาจากการโฆษณา​
รายได้​ 6% มาจากกำไรในอัตราแลกเปลี่ยน​
รายได้​อื่น ๆ​ 6%

และวันนี้พี่ทุยจะมาพูดถึงส่วนหนึ่งที่สร้างรายได้​ 1.5% ให้กับ​ AAV​ ซึ่งก็คือการขายสินค้าบนเครื่อง​ ซึ่งมีหลายหมวดทั้งเครื่องสำอาง​ ของใช้ต่าง ๆ​ เครื่องเขียน​ ของที่ระลึกและในส่วนของอาหารและเครื่องดื่ม​ที่​ AAV​ เค้ามีเเบรนด์ของตัวเองในชื่อว่า​ “Santan​”

“Santan​” คืออะไร ?

“Santan​” เป็นแบรนด์อาหารและเครื่องดื่มบนเครื่องบินของ​ AirAsia เป็นภาษามาเลเซีย​ แปลว่า​ “กะทิ” โดยจะมีเมนูยืนพื้นและมีเมนูพิเศษสับเปลี่ยนกันไปในทุกไตรมาส​ไม่ให้ผู้โดยสารเกิดการจำเจ แต่ถ้าเมนูไหนได้รับความนิยมเป็นพิเศษก็จะได้ไปต่อในไตรมาสหน้าและเมนูก็จะเปลี่ยนแปลงไปตามเส้นทางบิน​ เช่น​ ถ้าบินไปลาวก็อาจจะมีเมนูเฝอที่เป็นอาหารของชาติเค้า​ ถ้าบินไปฟิลิปปินส์​ก็จะมีเมนูอาหารที่ส่วนมากจะมีส่วนประกอบเป็นกะทิ​ (อาหารฟิลิปปินส์​มักมีส่วนประกอบกะทิเป็นหลัก​ แบรนด์​ถึงมีชื่อว่า​ Santan ​ หรือกะทิยังไงล่ะ)​

ส่วนเรื่องราคาก็เป็นมิตรต่อผู้บริโภคนะ​ เพราะราคาอยู่ในช่วงไม่ถึงหนึ่งร้อยบาทดีถึง 200 กว่าบาท​ เช่น​ เมนูข้าวกระเพราไก่ของไทยซึ่งมีราคาประมาณ​ 60​ บาทเท่านั้น​ เรียกได้ว่าสูสีกับร้านอาหารข้างล่างทั่วไปเลยแหละ

ที่พี่ทุยหยิบเอาเรื่อง​ “Santan​”​ มาเล่าก็เพราะว่าถึงแม้เค้าจะสร้างรายได้คิดเป็นสัดส่วนเพียงแค่​ 1.5% เท่านั้นในวันนี้​ แต่ผู้บริหารมีการกำหนดทิศทางใหม่ของบริษัทว่าในปี​ 2020​ นี้​ AAV​ จะลดสัดส่วนการพึ่งพาธุรกิจ​การบินซึ่งเป็นรายได้หลักกว่า 70% ของเค้าลงเหลือประมาณ​ 40% และกระจายสัดส่วนรายได้ไปส่วนอื่น ๆ​ แทน​ ซึ่งที่น่าสนใจสุดก็คือรายได้จากแบรนด์อาหาร​ “Santan​” ​เนี่ยแหละ​ ลองเลื่อนขึ้นไปดูสัดส่วนรายได้​ เราจะเห็นได้ว่าถึงแม้รายได้ส่วนอื่นจะไม่ใช่เรื่องของค่าโดยสารโดยตรง​ ล้วนเเล้วแต่พึ่งพาการมีอยู่ของผู้โดยสาร​ เช่น​ รายได้จากการซื้อน้ำหนักกระเป๋าเพิ่ม

อ่านมาถึงตรงนี้​ หลายคนอาจจะเถียงขึ้นมาทันทีว่า​ “ก็ใช่ยังไงล่ะ​ รายได้จากอาหารและเครื่องดื่มเนี่ยก็พึ่งพาในส่วนของผู้โดยสารบนเครื่องอยู่ดี  ในเมื่อจะสั่งอาหารได้​ก็ต้องขึ้นเครื่องมากินเท่านั้น​ ไม่ซื้อตั๋วขึ้นเครื่องมา​ จะกินได้ไง”

ขอตอบเลยว่า​ ได้!​ ถึงเราจะไม่ขึ้นเครื่องก็สามารถอิ่มอร่อยกับ​ Santan ​ ได้​ เพราะล่าสุด​ Santan ​ ได้เปิดภัตตาคารภาคพื้นดินแห่งแรกเป็นที่เรียบร้อยแล้วที่กรุงกัวลาลัมเปอร์​ ประเทศมาเลเซีย​ โดยมีราคาเดียวกับบนเครื่องบิน​ แต่มีรายการเมนูอาหารยาวเหยียดกว่าบนเครื่องมากเพราะไม่มีข้อจำกัดหลายอย่าง​ เรื่องแหล่งที่มาของวัตถุดิบก็ไม่ต้องเป็นกังวลเลย​ ในเมื่อเค้าเป็นสายการบินก็ย่อมสามารถเอาวัตถุดิบจากประเทศ​นั้น ๆ​ ได้โดยตรง​ เพราะฉะนั้น​อาหารที่ได้จะมาจากแหล่งผลิตแท้ไม่ใช่เกรดมิลเลอร์นะ​ แถมยังสดใหม่ด้วย​ เพราะมากับเครื่องบิน นอกจากนี้แล้วถ้าอยู่ในกัวลาลัมเปอร์​ เค้าก็มีบริการส่ง delivery ถึงหน้าประตูบ้านด้วยนะ

ก่อนหน้านี้แม่ทัพใหญ่แห่ง​ AirAsia ก็ได้ออกมาประกา​ศแล้วว่า​ 2019 ก็คือ แผนขยายร้านอาหารและเครื่องดื่ม Santan ที่ลงทุนโดยบริษัทจำนวน 5 แห่ง และร้านแฟรนไชส์มากกว่า 100 แห่ง ในตลาดต่างประเทศ โดยกำหนดกรอบเวลาหลวม ๆ ก็คือปี 2025

ที่ผ่านมา​ อาหารบนเครื่องบินมักโดนเสียงบ่นว่า​เค็มเกินไป​ เรื่องนี้นักวิเคราะห์​ของ Bloomberg ได้ออกมาอธิบายเเล้วนะว่าเป็นเพราะต่อมรับรสของเราเอง​ เนื่องจากต่อมรับรสของคนเราจะมีประสิทธิภาพ​ต่ำลงประมาณ​ 30% ในระดับความสูงของเครื่องบิน​ จากผลของความดันอากาศและความชื้น​ จึงมักทำให้อาหารมีรสชาติไม่อร่อย

นับว่าแบรนด์​ “Santan​” แห่ง​ AirAsia เค้ามั่นใจในรสชาติอาหารมากเลยนะ​ ว่าจะอร่อยถูกปากทั้งตอนกินบนเครื่องและกินข้างล่าง​ เขียน ๆ​ ไปพี่ทุยก็ชักอยากชิมซ่ะแล้วสิ​ เดี๋ยว​ไปจองตั๋วแป็ปนึงนะ​ ใครมีเมนูไหนอร่อยก็มากระซิบบอกพี่ทุยบ้างนะ​ ฮ่า ๆ