ทำไม “อังกฤษยกเลิกธนบัตร 20 กับ 50 ปอนด์” แบบกระดาษ ?

ทำไม “อังกฤษยกเลิกธนบัตร 20 กับ 50 ปอนด์” แบบกระดาษ ?

3 min read  

ฉบับย่อ

  • อังกฤษจะยกเลิกใช้แบงก์ 20 กับ 50 ปอนด์ แบบกระดาษ หลัง 30 ก.ย. 2565 แล้วเปลี่ยนไปใช้แบบพอลิเมอร์ทั้งหมด เนื่องจากปลอมแปลงยากกว่า แถมมีอายุใช้งานนาน ทนทานกว่ากระดาษ
  • ก่อนหน้านี้อังกฤษก็เคยยกเลิกใช้ธนบัตรชนิดราคา 5 และ 10 ปอนด์ แบบกระดาษหลังเปลี่ยนมาใช้แบบพอลิเมอร์แทนเหมือนกัน ซึ่งก็พบว่า หลังเปลี่ยนมาใช้รุ่นพอลิเมอร์ ปัญหาการปลอมแปลงลดลงไปมาก
  • ไทยก็เพิ่งออกใช้แบงก์ 20 ที่ใช้วัสดุพอลิเมอร์ เมื่อวันที่ 24 มี.ค. 2565 แต่ไทยยังให้ใช้ธนบัตรกระดาษรุ่นเดิม ๆ ได้อยู่ ไม่มีการยกเลิกใช้ชำระหนี้ตามกฎหมาย

รูปบน ของ desktop
รูปล่าง ของ mobile

วันก่อนพี่ทุยไปเห็นข่าว “อังกฤษยกเลิกธนบัตร 20 กับ 50 ปอนด์” ก็ตกใจหน่อย ๆ รีบกลับไปดูว่าตัวเองมีแบงก์เหล่านี้เหลือเก็บอยู่ที่ตัวหรือเปล่า เพราะบรรดาบริษัทแลกเงินประกาศว่า จะรับแลกเปลี่ยนธนบัตรอังกฤษ (GBP) รุ่นกระดาษขนาด 50,20 ปอนด์ ถึงแค่ 31 ส.ค. 2565 เท่านั้น

ซึ่งต้นสายปลายเหตุจริง ๆ ก็เพราะ ธนาคารกลางอังกฤษกำลังจะดึงธนบัตรรุ่นกระดาษชนิดราคา 20 ปอนด์ และ 50 ปอนด์นี้ ออกจากระบบชำระเงิน จะถอนสถานะความเป็นเงินตามกฎหมายของธนบัตรทั้ง 2 รุ่นนี้ หลังวันที่ 30 ก.ย. 2565 เป็นต้นไป

ข้อมูลจากเว็บไซต์ธนาคารกลางอังกฤษ ระบุว่า ใครที่มีธนบัตร 20 ปอนด์ และ 50 ปอนด์ รุ่นกระดาษ เก็บเอาไว้ที่บ้าน ก็ขอให้เอาไปใช้จ่ายหรือไม่ก็ฝากกับธนาคารหรือที่ทำการไปรษณีย์เสีย

สาเหตุที่ “อังกฤษยกเลิกธนบัตร 20 กับ 50 ปอนด์”

ทำไม “อังกฤษยกเลิกธนบัตร 20 กับ 50 ปอนด์” แบบกระดาษ ?

พี่ทุยต้องบอกก่อนว่าจริง ๆ แล้ว อังกฤษมีการเปลี่ยนมาใช้ธนบัตร 20 และ 50 ปอนด์ รุ่นพอลิเมอร์มาพักหนึ่งแล้ว  โดยรุ่นนี้ถูกออกแบบมาให้ปลอมแปลงได้ยากขึ้น ทนทานต่อสิ่งสกปรกและความชื้นทำให้อยู่ในสภาพที่ดีได้นานขึ้น นอกจากนี้ยังมีคุณสมบัติที่ช่วยให้ผู้พิการทางสายตาและผู้ที่มองเห็นได้บางส่วน สัมผัสและใช้งานได้ แต่ก็พบว่าประชาชนยังคงมีธนบัตรรุ่นกระดาษอยู่ในมือจำนวนมาก

และนี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่หลังจากออกธนบัตรรุ่นพอลิเมอร์มาแล้ว ธนาคารกลางอังกฤษก็ประกาศยกเลิกการใช้รุ่นกระดาษ เพราะในช่วงที่ธนาคารกลางอังกฤษผลิตธนบัตรชนิดราคา 5 ปอนด์ และ 10 ปอนด์ รุ่นพอลิเมอร์ ออกมาใช้ ก็ทยอยประกาศยกเลิกการใช้รุ่นกระดาษเช่นกัน เหมือนกับที่กำลังทำกับการประกาศยกเลิกการใช้ชนิดราคา 20 ปอนด์ และ 50 ปอนด์ รุ่นกระดาษในตอนนี้ 

พี่ทุยมองว่า ส่วนสำคัญของการยกเลิกใช้ก็เพราะธนบัตรรุ่นกระดาษมักจะถูกปลอมแปลงได้ง่ายกว่า ธนาคารกลางอังกฤษจึงต้องการจะนำรุ่นพอลิเมอร์มาใช้หมุนเวียนทดแทนทั้งหมดไปเลย เพื่อลดปัญหาการปลอมแปลง เพราะธนบัตรพอลิเมอร์ปลอมแปลงได้ยาก

แต่การจะทดแทนให้ได้มากที่สุด เท่ากับว่า ต้องรอคนเอาธนบัตร 20 ปอนด์ และ 50 ปอนด์ แบบกระดาษ ออกมาใช้จ่ายหรือแลกที่ธนาคารด้วย เพื่อให้ธนบัตรกระดาษถูกส่งคืนมาถึงมือธนาคารกลาง ดังนั้นการกำหนดวันที่ให้ธนบัตรหมดอายุความเป็นเงินตราที่ใช้ชำระหนี้ตามกฎหมาย ก็จะทำให้คนตื่นตัวรีบนำธนบัตรรุ่นเก่ามาแลก

และเพื่อทำให้ทุกคนเห็นภาพชัด ๆ มากขึ้นว่า การเปลี่ยนธนบัตรไปใช้รุ่นใหม่มันลดการปลอมได้ขนาดนั้นเลยหรอ พี่ทุยก็เลยเอาข้อมูลสถิติของธนาคารกลางอังกฤษมากางให้ดูกันชัด ๆ โดยในปี 2564 พบธนบัตรปลอมเลียนแบบธนบัตรที่ออกโดยธนาคารกลางอังกฤษ น้อยกว่า 0.0022% ของธนบัตรที่หมุนเวียนในระบบ หรือน้อยกว่า 1 ใน 40,000 ฉบับ ส่วนสำคัญที่ทำให้ตัวเลขธนบัตรปลอมลดลงก็มาจาก การใช้เงินสดทำธุรกรรมลดลง บวกกับธนาคารอังกฤษเร่งเพิ่มธนบัตรรุ่นพอลิเมอร์เข้าไปใช้ทดแทนธนบัตรรุ่นกระดาษในระบบ จึงช่วยลดการปลอมแปลงลงได้

สถิติธนบัตรปลอมเลียนแบบธนบัตรที่ออกโดยธนาคารอังกฤษ

ทำไม “อังกฤษยกเลิกธนบัตร 20 กับ 50 ปอนด์” แบบกระดาษ ?

ถ้าดูจากรูปข้างบนนี้ก็จะเห็นเลยว่า ช่วงหลังๆ มานี้ ธนบัตรปลอมชนิดราคาที่เจอปลอมแปลงมากที่สุดก็คือธนบัตรชนิดราคา 20 ปอน์ ตามด้วย 50 ปอนด์ ส่วนชนิดราคา 5 ปอนด์ กับ 10 ปอนด์ เดิมมีการปลอมแปลงมากกว่านี้ แต่พอชนิด 5 ปอนด์ นำรุ่นพอลิเมอร์ออกมาใช้ ตั้งแต่ 13 ก.ย. 2559 แล้วยกเลิกการใช้รุ่นกระดาษ 5 พ.ค. 2560 ส่วนชนิด 10 ปอนด์ เริ่มนำรุ่นพอลิเมอร์มาใช้ ตั้งแต่ 14 ก.ย. 2560 แล้วยกเลิกการใช้รุ่นกระดาษ 1 มี.ค. 2561 ยอดธนบัตรปลอมแปลงของทั้ง 2 รุ่นนี้ ก็ลดลงจนไม่มีเลยในปี 2562 และ ปี 2563

รู้หรือไม่ไทย ก็เพิ่งออกใช้ธนบัตร 20 บาท รุ่นพอลิเมอร์

เห็นอังกฤษเปลี่ยนไปใช้ธนบัตรรุ่นพอลิเมอร์แบบยกแผงแล้ว พี่ทุยก็เลยอยากชวนกลับมาดูที่ไทยกันบ้าง ต้องบอกว่า ล่าสุดธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ก็เพิ่งประกาศนำธนบัตรชนิดราคา 20 บาท แบบ 17 รุ่นที่ 2 ซึ่งเป็นรุ่นที่ใช้วัสดุพอลิเมอร์ ออกใช้เมื่อวันที่ 24 มี.ค. 2565 

ถ้าใครเกิดทันและยังจำกันได้ ในอดีต ธปท. ก็เคยเริ่มนำธนบัตรแบบพอลิเมอร์มาใช้ โดยเริ่มจากการออกธนบัตรที่ระลึกแบบพิเศษ ในโอกาสงานฉลองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี ของรัชกาลที่ 9 โดยใช้วัสดุพอลิเมอร์สำหรับธนบัตร ชนิดราคา 50 บาท ซึ่งออกใช้วันที่ 3 ธ.ค. 2539 และ 500 บาท ออกใช้วันที่ 9 ก.ค. 2539 แต่รุ่นนั้นไม่ได้ผลิตเอง เป็นการจ้างโรงพิมพ์ธนบัตรในออสเตรเลีย 

จากนั้นมา ธปท. ก็ให้โรงพิมพ์ธนบัตรไทย พิมพ์ธนบัตรด้วยวัสดุพอลิเมอร์กับธนบัตรแบบ 15 ชนิดราคา 50 บาท โดยรุ่นนี้ นำออกมาใช้วันที่ 18 ส.ค. 2540 แต่ต้องยอมรับว่า หลังนำมาใช้แล้ว มีปัญหาใช้ไปนาน ๆ หมึกหลุดร่อน หดตัว โดนความร้อนไม่ได้ จะละลาย หรือพับแล้วสีลอกเป็นรอยพับ ยับย่นง่าย ซึ่งนั่นก็เป็นเพราะเทคโนโลยีการพิมพ์ตอนนั้นยังไม่ได้พัฒนามากนัก ดังนั้นใช้ไปได้ไม่นาน ก็เลยต้องเปลี่ยนกลับมาใช้แบบกระดาษแทน

อย่างไรก็ตาม ในปัจจุบัน ธปท. ตัดสินใจพิมพ์ธนบัตร ชนิดราคา 20 บาท เป็นแบบพอลิเมอร์อีกรอบ ออกใช้วันที่ 24 มี.ค. 2565 โดยชี้ว่า ปัจจุบันเทคโนโลยีการผลิต วัสดุการพิมพ์ และหมึกพิมพ์ ทำให้ธนบัตรพอลิเมอร์มีความทนทานต่อสภาพการใช้งานต่าง ๆ ทนความร้อนได้ดี มากกว่าแบบเดิม   

เหตุผลที่เลือกผลิตแบบพอลิเมอร์ เพราะ ธปท. พบปัญหา ธนบัตรชนิดราคา 20 บาท มักจะถูกหมุนเวียนใช้ในระบบนานกว่าที่ควรจะเป็น เพราะเป็นชนิดราคาที่คนใช้จ่ายบ่อย ใช้กันถี่ มีการเปลี่ยนมือสูง ก็เลยสกปรกง่ายกว่าชนิดราคาอื่น 

ที่สำคัญคือ โดยปกติธนบัตรแบบกระดาษควรจะมีอายุใช้งาน 2 ปี แล้วถูกนำเข้าระบบมาทำลาย ส่งธนบัตรที่พิมพ์ใหม่ทดแทน แต่ธนบัตรชนิดราคา 20 บาท กลับมีอายุใช้งานนาน 3 ปี กว่าจะได้เข้าสู่กระบวนการทำลาย เพราะว่า มีโอกาสน้อยกว่าชนิดราคาอื่น ในการถูกนำมาฝากกับสถาบันการเงิน เลยทำให้เข้าสู่ระบบการทำลายช้า

พอเป็นแบบนี้ ธปท เลยมองว่า เอาวัสดุพอลิเมอร์มาพิมพ์น่าจะตอบโจทย์ได้ดี เพราะไหน ๆ คนก็เอาไปหมุนเวียนใช้กันนาน เปลี่ยนมือกันบ่อยแล้ว ก็ควรจะทนทาน และเพิ่มเรื่องความสะอาดหน่อย โดยที่มีการใช้เทคโนโลยีต่อต้านการปลอมแปลงที่ทันสมัย และมีมาตรฐานขั้นสูงเช่นเดียวกับธนบัตรกระดาษ  

ธนบัตรพอลิเมอร์ จะมีอายุการใช้งานเฉลี่ย 5-7.5 ปี ซึ่ง ธปท. ก็ยกตัวอย่างว่า อังกฤษ ออสเตรเลีย สิงคโปร์ มาเลเซีย และเวียดนาม ก็หันมาใช้ธนบัตรพอลิเมอร์มากขึ้น โดยเฉพาะกับธนบัตรชนิดราคาต่ำ เพราะมองว่า ธนบัตรจะได้มีอายุใช้งานนานขึ้น เพิ่มความสะอาด คำนึงถึงสิ่งแวดล้อมด้วย เนื่องจากเมื่อธนบัตรทน ใช้ได้นาน ก็เสียงบพิมพ์ธนบัตรใหม่มาทดแทนธนบัตรที่ชำรุดน้อยลง 

อย่างไรก็ตาม แม้ไทยจะลองเปลี่ยนมาใช้พอลิเมอร์กับเขาบ้างเหมือนกัน แต่จุดหนึ่งที่ไทยต่างจากอังกฤษคือ ถึงเราจะพิมพ์ธนบัตรรุ่นพอลิเมอร์มาใช้ แต่เราก็ไม่ได้ยกเลิกการใช้ธนบัตรรุ่นเดิม ๆ ยังให้ใช้ชำระหนี้ตามกฎหมาย ดังนั้นมีธนบัตรรุ่นเก่าก็เอามาใช้กันได้   

เอาเป็นว่า ใครมีแบงก์ 20 กับ 50 ปอนด์ แบบกระดาษในกระเป๋า ก็รีบ ๆ เดินทางไปใช้ที่อังกฤษ หรือไม่ก็รีบไปแลกที่บริษัทรับแลกเปลี่ยนเงินซะ ภายในช่วงเวลาที่กำหนด ส่วนใครที่กำแบงก์ 20 บาทแบบกระดาษไว้ ก็ใช้กันต่อไปได้

อ่านเพิ่ม

รูปบน ของ desktop
รูปล่าง ของ mobile
FBS Trader เทรดได้อย่างปลอดภัย
FBS Trader เทรดได้อย่างปลอดภัย