[สรุปโพสต์เดียวจบ] การเข้าร่วม EU มีขั้นตอนยังไง ? – ยูเครนจะได้ประโยชน์อะไรบ้าง

เมื่อวันที่ 1 มี.ค. 2022 รัฐสภายูเครนเปิดเผยว่า โวโลดีเมียร์ เซเลนสกี ประธานาธิบดียูเครน ลงนามเอกสารเพื่อยื่นขอสมาชิกภาพในสหภาพยุโรป หรือ EU โดยยูเครนเรียกร้องให้สหภาพยุโรปรับยูเครน “เข้าร่วม EU” ทันทีภายใต้เงื่อนไขพิเศษโดยไม่ต้องผ่านกระบวนการพิจารณาสมาชิกภาพ

รัฐมนตรีต่างประเทศเยอรมนีกล่าวว่าการเข้าเป็นสมาชิก EU ไม่สามารถทำได้ภายในเวลาไม่กี่เดือน ด้านเจ้าหน้าที่ทำเนียบประธานาธิบดีฝรั่งเศสกล่าวว่าต้องมีการหารือมากขึ้นเกี่ยวกับอนาคตของ EU และต้องระมัดระวังที่จะให้สัญญาในสิ่งที่ไม่อาจรักษาสัญญาได้ มากกว่านั้นเจ้าหน้าที่ EU หลายคนเน้นย้ำว่าไม่มีช่องทางพิเศษ (Fast-track) และต้องใช้เวลาในการพิจารณาหลายปี

ด้านประธานาธิบดีประเทศยุโรปตะวันออกรวม 8 ชาติ ประกอบด้วย สาธารณรัฐเช็ก บัลแกเรีย ลัตเวีย เอสโตเนีย ลิทัวเนีย โปแลนด์ สโลวาเกีย และสโลวีเนีย ร่วมลงนามในจดหมายให้ยูเครนได้เป็นสมาชิก EU และเรียกร้องให้เร่งกระบวนการรับยูเครนเป็นสมาชิก

วันนี้พี่ทุยจะมีสรุปข้อมูลการเข้าร่วมเป็นสมาชิก EU ว่ามีขั้นตอนยังไง คุณสมบัติที่ต้องมี ประโยชน์ที่ได้รับ และอุปสรรคในการเข้าร่วม ?

ความสำคัญของสหภาพยุโรป

ประกอบด้วยประเทศสมาชิก 27 ชาติ เริ่มจากปี 1952 ประชาคมถ่านหินและเหล็กกล้าแห่งยุโรป (European Coal and Steel Community – ECSC)

จากนั้นปี 1958 สมาชิก ECSC ก่อตั้งประชาคมเศรษฐกิจยุโรป (European Economic Community – EEC)

ปี 1968 EEC ได้พัฒนาเป็นสหภาพศุลกากร (Customs Union) และเป็นตลาดร่วม (Common Market) 

จากนั้น Single European Act ที่เริ่มใช้ในปี 1987 ได้พัฒนา EEC ให้เป็นตลาดร่วมหรือตลาดเดียว เมื่อปี 1993 ซึ่งในปี 1992 ประเทศสมาชิก EEC ได้ลงนามในสนธิสัญญาก่อตั้งสหภาพยุโรป

ปี 2019 EU มีขนาดเศรษฐกิจ (GDP) คิดเป็น 15.4% ของเศรษฐกิจโลก เมื่อวัดในแง่ความเท่าเทียมกันของอำนาจการซื้อ 

ขั้นตอนเข้าร่วมเป็นสมาชิกสหภาพยุโรป (EU)

ยูเครนต้องส่งใบสมัครเข้าเป็นสมาชิกสหภาพยุโรปอย่างเป็นทางการ จากนั้นคณะกรรมาธิการ (European Commission) จะลงความเห็น ขั้นตอนนี้ใช้เวลาประมาณ 15-18 เดือน ซึ่งเจ้าหน้าที่ระดับสูงของ EU ชี้ว่าสามารถเร่งเวลาได้หากมีความจำเป็นด้านการเมือง

ถ้าความเห็นของคณะกรรมาธิการได้รับความเห็นชอบ และคณะมนตรีแห่งสหภาพยุโรป (The Council of the European Union) ลงมติเป็นเอกฉันท์ ยูเครนจะได้รับสถานะเป็น Candidate country

จากนั้นยูเครนต้องปรับกฎหมายให้สอดคล้องกับกรอบทางกฎหมายของ EU ซึ่งแบ่งเป็นหมวดย่อย 35 หมวด การปรับแก้ในแต่ละหมวดจะเสร็จสมบูรณ์เมื่อ Candidate country แสดงให้เห็นว่ามีการแก้ไขที่สอดคล้องกับกรอบของ EU แล้ว หรือมีแนวทางแก้ไขและกำหนดการเสร็จสิ้นที่แน่นอน

อาจมีช่วงเวลาเปลี่ยนผ่านสำหรับการนำกฎหมายบางข้อมาใช้อย่างค่อยเป็นค่อยไปเพื่อให้ประเทศที่จะเข้าร่วมเป็นสมาชิกมีเวลาปรับตัว ซึ่งโดยหลักแล้วจะเกิดขึ้นในขั้นตอนการเจรจาขั้นสุดท้าย

ทั้ง EU และยูเครนจะจัดเตรียมร่างสนธิสัญญาการเข้าเป็นสมาชิกของสหภาพยุโรป ซึ่งต้องได้รับการอนุมัติจากทุกชาติสมาชิกสหภาพยุโรป และได้รับความยินยอมจากสภายุโรป (European Parliament) ขั้นสุดท้ายร่างสนธิสัญญาได้รับการเซ็นอนุมัติจากทุกชาติสมาชิกและยูเครน จากนั้นเข้าพิธีให้สัตยาบัน

คุณสมบัติการ “เข้าร่วม EU”

1. ประเทศที่สมัครเข้าร่วมต้องเคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ เสรีภาพ ประชาธิปไตย ความเสมอภาคและหลักนิติธรรม สิทธิมนุษยชน รวมไปถึงสิทธิชนกลุ่มน้อย ความแตกต่างทางสังคม สนับสนุนการไม่เลือกปฏิบัติ มีความอดทน ยุติธรรม สามัคคี และมีความเท่าเทียมระหว่างหญิงและชาย

2. มีการปกครองและสถาบันที่มีเสถียรภาพสนับสนุนระบอบประชาธิปไตย หลักนิติธรรม สิทธิมนุษยชน และเคารพสิทธิชนกลุ่มน้อย มีระบบเศรษฐกิจแบบตลาดที่รองรับความกดดันและการแข่งขันภายในตลาดเดียวของสหภาพยุโรปได้ ต้องมีความสามารถในการรับและปรับใช้ตามพันธกรณีของการเป็นสมาชิกอย่างมีประสิทธภาพ รวมไปถึงเป้าหมายทางการเมือง เศรษฐกิจ และนโยบายการเงินของสหภาพยุโรป

ประโยชน์จากการเข้าเป็นสมาชิกสหภาพยุโรป

ประเทศสมาชิกจะได้รับประโยชน์ทางเศรษฐกิจจากการรวมตัวทางเศรษฐกิจเป็นตลาดเดียว ซึ่งไม่มีการกีดกันทางการค้าในระดับอุตสาหกรรมและรายบุคคล เคยมีการศึกษาพบว่าหากไม่มีการรวมตัวกันเป็นตลาดเดียว GDP ของส EU จะลดลง 9% หรือโดยเฉลี่ยรายได้ต่อหัวจะลดลง 840 ยูโรต่อปี อีกทั้งการรวมเป็นตลาดเดียวทำให้มีอำนาจการเจรจาการค้ามากขึ้น

ประเทศที่เป็นสมาชิกได้รับสิทธิตามข้อตกลงของ EU เช่น ข้อตกลงด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ มลพิษทางน้ำและอากาศ นอกจากนี้ประชาชนของชาติสมาชิกสามารถเดินทางได้อย่างอิสระภายในเขตกลุ่มประเทศสมาชิกและได้รับสิทธิทุกประการของพลเมือง EU

สำหรับยูเครน การเข้าร่วมเป็นสมาชิก EU จะสร้างประโยชน์ทางการทหารได้ทันที เพราะสมาชิก EU มีพันธกรณีตามเงื่อนไขการป้องกันร่วมกัน ดังนั้นหากมีชาติใดถูกรุกรานด้วยกำลังทหาร ประเทศชาติสมาชิกต้องให้ความช่วยเหลือ

อุปสรรคการ “เข้าร่วม EU” ของยูเครน

ปัญหาหลักคือกระบวนการเข้าร่วมที่ใช้เวลานานมาก จะเห็นได้จากการเข้าร่วมเป็นสมาชิกใหม่ล่าสุดอย่างโครเอเชียเมื่อปี 2015 ซึ่งใช้เวลาตั้งแต่การยื่นใบสมัครจนเสร็จสิ้นขั้นตอนถึง 8 ปี นอกจากนี้การลงคะแนนเสียงอนุมัติยังต้องผ่านอย่างเป็นเอกฉันท์ นั่นหมายความว่าการแก้ไขกฎหมายให้สอดคล้องกว่า 35 หมวด ต้องผ่านการทบทวนหรือเจรจาเป็นอย่างดีซึ่งก็ใช้เวลานานเช่นกัน

โดยเฉพาะการอยู่ภายใต้การปกครองของสหภาพโซเวียตอย่างยาวนานทำให้ประเทศยูเครนมีข้อกฎหมายและการปกครองที่ต้องปรับให้สอดคล้องกับ EU อีกมากมาย

ปัจจัยที่กล่าวไปทั้งหมดนี้สะท้อนชัดเจนผ่านท่าทีของเยอรมนีและฝรั่งเศสที่มีแนวโน้มยึดมั่นตามหลักการการรับสมาชิกแบบเดิมอยู่

ต้องติดตามการประชุมผู้นำ EU ในวันที่ 10-11 มี.ค. 2022 นี้ คาดกันว่าจะมีการพูดคุยถึงการรับประเทศยูเครนเข้าเป็นสมาชิก แต่จากการที่ประเทศยุโรปตะวันออกรวม 8 ชาติ ลงนามให้ยูเครนได้เป็นสมาชิก EU และเรียกร้องให้เร่งกระบวนการรับยูเครนเป็นสมาชิก จึงมีความเป็นไปได้ที่ผู้นำชาติ EU จะหารือกันก่อนถึงวันประชุม

พี่ทุยคาดว่าเราน่าจะได้เห็นท่าทีที่ชัดเจนมากขึ้นจาก EU ต่อสถานการณ์ความรุนแรงระหว่างรัสเซียและยูเครน รวมไปถึงท่าทีต่อกระบวนการรับยูเครนเข้าเป็นสมาชิกของชาติต่างๆใน EU และไม่ว่าทางออกจะเป็นอย่างไรหวังว่าจะเป็นทางที่ทุกฝ่ายหันหน้าเข้าหากันและยุติความรุนแรง

อ่านเพิ่ม

• [สรุป] มาตรการ “คว่ำบาตรรัสเซีย” ของชาติตะวันตก – ทำไมรัสเซียยังเดินหน้าบุกยูเครน